Hoa Kỳ tự hào vì có văn hóa cao bồi, có thời Viễn Tây hoang dã (Wild West) thì Việt Nam ta cũng có giai đoạn khẩn hoang miền Nam đầy bi tráng. Thời đại của con người chung sống với mãnh thú, của các cao thủ võ lâm tung hoành sông nước, của bùa ngải và đạo sĩ, của hải tặc và thảo khấu…
Nếu bạn nghĩ rừng Amazon là nguy hiểm thì hãy nghĩ rừng U Minh cũng ghê gớm không kém. Giai đoạn 300 năm khẩn hoang miền Nam đậm chất phiêu lưu và sử thi xứng đáng là một đề tài lớn để khai thác. Lịch sử chinh phục Nam Bộ – mảnh đất lớn hơn vương quốc Hà Lan – là một đề tài lớn, ly kỳ và vô tận để khai thác những câu chuyện. Chúng ta sẽ không bao giờ hết thứ để nói nếu nhắc về miền Nam.
Nếu người Mỹ gọi thiên mệnh của họ là mở rộng về phía Tây (Thuyết Vận mệnh Hiển nhiên – Manifest Destiny), từ đó tràn đến Texas, California, Colorado, Oklahoma, Arizona, thì thiên mệnh của người Việt là mở về phía Nam.
Nguyễn Cư Trinh viết trong bài Sãi vãi:
Tây phương không đường tới
Bắc lộ khó nẻo qua
Đường Nam phương thấy đó chẳng xa
Người Việt Nam Bộ có nguồn gốc từ dân Ngũ Quảng bao gồm Quảng Bình – Quảng Trị – Quảng Đức – Quảng Nam – Quảng Ngãi. Tổ tiên người Nam Bộ ngoài những người bỏ quê cũ, còn nhiều tù nhân. Nam Bộ quá to nên không đủ người khai hoang, các vua Nguyễn sử dụng làm chỗ lưu đày, giống như cách đế quốc Anh làm với thuộc địa Úc.
Đem hết các loại tù phạm sung quân, lưu đày, cho làm binh ở đồn điền hoặc sung vào các sở điền.
Theo thuật phong thủy, nhiều đời nay người ta tin rằng Thiên Cấm Sơn là một long huyệt quan trọng giúp vùng Thất Sơn yên ổn.
Theo lời bàn của bộ Hộ, từ Khánh Hòa trở vào Nam, những nơi có đồn điền đều lượng trích những ruộng đã thành điền cho tù phạm quản nhận cày cấy.
Cho số tù phạm ở lục tỉnh, ai tự nguyện lập thành đội hoặc thôn, có sự bảo kết của làng nguyên quán, đều được tha tội và được về tỉnh An Giang, phân tháp về các chỗ Vĩnh Tế hoặc đưa về tỉnh Hà Tiên, phân tháp về chỗ Giang Thành, cho ở đó cày ruộng.
Một ngày trong tù bằng thiên thu tại ngoại nên ai cũng hăng hái đi. Triều đình có thêm lao động, lại đỡ phải nuôi tù nhân.
Người ta hay mang suy nghĩ rằng miền Nam sướng lắm. Thực tế không cần phải xuống miền Tây đâu. Giờ bạn chỉ cần ra ngoại thành Sài Gòn như khu Nhà Bè, Thanh Đa, Cần Giờ là thấy nhiều đoạn còn tối thui, âm u mịt mùng chứ đừng nói thế kỷ 17.
Dấn thân vào vùng đất sông Cửu Long chảy qua, những người tiên phong khai phá xứ sở mới lạ này phải đối mặt với những chuyện rùng rợn và kinh dị vượt xa sức tưởng tượng. Những thử thách Robinson Crusoe gặp phải chưa chắc đã gian khổ bằng. Ngay cả chuyên gia sinh tồn lừng danh thế giới Bear Grylls còn không dám xem thường U Minh.
Khi chọn tiến vào miền Nam hoang dã, rất có thể đời bạn sẽ kết thúc trong miệng dã thú, hay là trở thành một cái xác trương sình giữa bùn với ruồi, muỗi và đỉa bâu vào. Chưa kể còn đám người Xiêm hung hãn lúc nào cũng chực chờ nhảy vô đoạt lấy viên kim cương này cho riêng họ.
Giai đoạn người Việt hạ rừng trăm tuổi làm nhà, hun khói lấy mật ong, đạp lên lau lách bắt rắn hổ mây, đốt đuốc đi săn lùng cọp dữ, ngồi ghe vượt rừng đước câu cá sấu… là một thời kỳ dữ dội. Nên nói gì thì nói, thật sự biết ơn lớp người đầu tiên đã mang mảnh đất tuyệt vời này về nước Việt.
Khoái mã gia biên
Vĩnh định an hà
Dịch thơ:
Phóng ngựa ra roi
Giữ yên non nước
Chú thích: 6 chữ Gia Biên Vĩnh Định An Hà tương ứng cho 6 tỉnh: Gia Định, Biên Hoà, Vĩnh Long, Định Tường, An Giang, Hà Tiên tạo thành Nam Kỳ Lục Tỉnh.
