Lẩn khuất trong vùng thâm sơn cùng cốc là loài mãng xà khổng lồ đáng sợ nhất. Con quái vật này sẽ trườn đến gần nhưng không đánh động con mồi, sau đó bất thần lao đến cắn ngập vào cổ nạn nhân xấu số trước khi đánh chén. Chẳng con mồi nào đủ sức thoát được Titanoboa, bóng ma của rừng già Nam Mỹ 60 triệu năm trước.
Năm 2002, một sinh viên tìm thấy chiếc lá hóa thạch khi thăm mỏ than ở Cerrejón (Colombia). Phát hiện trên dẫn đến một loạt suy luận: Nhiều khả năng chỗ này hồi xưa là một khu rừng rậm rạp. Các nghiên cứu sâu hơn còn hé lộ rằng chiếc lá thuộc kỷ Cổ Cận (Paleocene) và rất có thể là một trong những rừng mưa nhiệt đới đầu tiên trên Trái Đất.
Càng đào bới kỹ, càng nhiều thứ được đưa ra ngoài ánh sáng: nào là rùa và cá sấu khổng lồ, những nải chuối, bơ, đậu đầu tiên trên hành tinh. Đặc biệt là một đốt xương sống kếch xù. Lần theo dấu vết của đốt xương sống ấy, những sự thật kinh hoàng hơn dần hé lộ: một loài quái thú vĩ đại mà chúng ta chưa hề biết đến từng tồn tại trong khu rừng này.
Dựa trên tất cả những thông tin thu thập được, họ suy luận rằng đây là một con rắn khổng lồ bị chôn vùi trong lớp bùn đất. Qua hàng triệu năm, thân xác đã tan rã, chỉ còn bộ xương nằm lẫn lộn trong mỏ than. Vậy điều đó có ý nghĩa thế nào?
Là sẽ còn nhiều con khác!
Dù vậy, mới chỉ tìm thấy một đốt xương vẫn chưa khẳng định được điều gì. Quan trọng nhất là hộp sọ. Đó mới là thứ then chốt để hình dung thực sự sinh vật này trông ra sao và đây là nhiệm vụ khó như lên trời. Trước tiên là vì cấu tạo sinh học đặc thù của rắn:
Bộ hàm của nó mạnh nhờ cơ bắp chứ không phải do xương. Xương sọ loài rắn vô cùng mong manh dễ vỡ nên thường không thể tìm thấy hóa thạch. Bằng một nỗ lực phi thường, đội khảo cổ đã tìm được đến… 28 bộ xương, trong đó đến tận 3 hộp sọ. Sau khi lắp ghép lại, họ hoảng hồn khi trước mắt là một con quái thú quá to và đáng sợ chưa từng thấy.
Việt Nam không thiếu các câu chuyện về những loài rắn khổng lồ. Trong truyền thuyết về nhà Tây Sơn, Nguyễn Huệ được hai con rắn màu đen rất lớn tặng cho món thần binh Ô Long Đao. Trong thực tế, nước ta cũng có huyền thoại rắn hổ mây ở vùng núi Cấm đất An Giang.
Tuy nhiên, nếu đặt rắn hổ mây cạnh Titanoboa thì y hệt thiếu niên nhi đồng đứng cạnh vận động viên bóng rổ vậy. Vẻ ngoài Titanoboa mang đậm chất của một sinh vật thần thoại. Không đến mức giống con quái thú Jormungand đã giết thần Thor trong những câu chuyện Bắc Âu, nhưng Titanoboa thực sự hùng vĩ theo tiêu chuẩn loài người.
Nó to cỡ nào? Từ đầu tới đuôi là hơn 15 mét, xấp xỉ một chiếc xe bus và có thể còn dài hơn nữa. Nặng đâu đó cỡ 1 tấn, gấp đôi gấu Bắc Cực. Chỗ dày nhất trên thân Titanoboa cũng gần 1 mét!
Kích thước của Titanoboa đạt đến mức độ khủng khiếp đó là nhờ khí hậu nóng bức. Hóa thạch những loài thực vật đã chỉ ra nhiệt độ của những khu rừng nóng ẩm này trung bình khoảng 32 độ và có thể còn nóng hơn nữa. Căn bản, động vật biến nhiệt như rắn phụ thuộc vào nguồn nhiệt bên ngoài. Khi trời lạnh chúng sẽ rất ù lì, ngược lại trời nóng sẽ làm chúng năng động hơn nhiều.
Thời tiết luôn nóng bức khiến chế độ trao đổi chất của động vật máu lạnh hoạt động hết công suất, cho phép chúng dùng năng lượng dư thừa này để phát triển kích cỡ khổng lồ. Lý thuyết này cũng khiến các nhà khoa học cãi nhau một phen nữa, bởi vì nhiều loài bò sát sống trong những khu rừng nóng nhất cũng đâu lớn tới cỡ đó.
Chỉ có một sự thật chính xác: Titanoboa là mãng xà đại đế.
Riêng về khoản kích thước, không một loài rắn nào từ trước đến nay có thể cạnh tranh với nó. Cho tới khi tìm thấy Titanoboa, loài lớn nhất là Gigantophis sống ở châu Phi 20 triệu năm trước cũng chỉ dài 10m và nặng xấp xỉ nửa tấn. Ngai vàng hiện tại thuộc về Anaconda, vốn chỉ bằng một phần ba chiều dài trung bình của Titanoboa. Rất hiếm khi Anaconda đạt đến chiều dài 6m.
Titanoboa săn mồi. Nguồn: Internet.
Giới khảo cổ bỏ tâm sức tìm ra hiểu vị trí của Titanoboa trên địa bàn sinh sống của nó. Những cánh rừng nhiệt đới nóng ẩm hoàn toàn phù hợp với Titanoboa: Lớp da dễ dàng ngụy trang dưới làn nước đục giúp nó phát huy tối đa sức mạnh ở môi trường sông nước. Các nhà khoa học lại chia làm hai trường phái tranh cãi rằng con rắn to như vậy sẽ săn mồi như thế nào?
Một bên thì cho rằng Titanoboa quấn chặt con mồi và siết chúng đến tắt thở, số khác còn lại thì kết luận loài rắn này đi săn như Anaconda, ẩn thân trong vùng nước nông rồi tung một đòn kết liễu con mồi xấu số trước khi chúng kịp nhận biết. Tuy nhiên, có một điều mà họ đều nhất trí: Con rắn này nuốt trộng nạn nhân, nuốt hết không chừa thứ gì.
5 triệu năm sau khi khủng long đã bị quét sạch, loài quái thú này trỗi dậy. Sự kiện khủng long tuyệt chủng để lại một khoảng trống quá lớn cho chuỗi thức ăn mà Titanoboa rất vui lòng kế thừa đế vị. Khi đặt lên bàn cân với những sinh vật khổng lồ từng sinh sống trong những cánh rừng già nhiệt đới cổ đại, Titanoboa vẫn là trùm cuối, đủ sức làm lu mờ khủng long bạo chúa T-Rex.
Nhằm giới thiệu rộng rãi cho công chúng biết đến sự hiện diện của nó, một cuộc triển lãm ở New York đã trưng bày mô hình Titanoboa đang nuốt gọn một con cá sấu. Họ còn chiếu một đoạn phim giả tưởng về cuộc quyết đấu giữa Titanoboa và T-Rex. Với kích thước vượt trội, phần thắng nhiều khả năng sẽ thuộc về đại mãng xà.
Sau tất cả, Titanoboa là một phát hiện khảo cổ chấn động: Một sinh vật vừa kỳ vĩ, vừa đáng sợ như trong truyện cổ bước ra. Nếu không có những phát hiện mới trong tương lai, Titanoboa sẽ mãi mãi được gọi tên như chúa tể loài rắn. Điều tốt duy nhất ở đây là gì? Nếu lỡ lạc vào rừng già Nam Mỹ, bạn không còn sợ chạm mặt chúng nữa.
Thông tin cập nhật: Vào tháng 4 năm 2024, người ta phát hiện ra hài cốt của một loài rắn ước tính còn dài hơn Titanoboa 2m, tên của nó là Vasuki Indicus. Nếu được chứng thực về kích thước, có lẽ đây sẽ là kẻ giành được vương miện của Mãng xà đại đế.
Bài viết Phạm Vĩnh Lộc
Editorial Director Phạm Vĩnh Lộc